Kalp hızının normali nedir?

Her insanın kalp hızı farklıdır. Beden hareketleri (koşma, yürüme), duygusal durumumuz (üzüntü, endişe, mutluluk), karnımızın aç tok olması veya havadaki sıcaklık gibi pek çok faktör kalp hızımızı etkiler. Kalp hızınızı bulmak için 10 dakikalık bir istirahatın arkasından nabzınızı sayabilirsiniz. Dakikada 60–100 arasında atıyorsa kalbinizin hızı normal demektir. Uzun yıllar spor yapan kişilerde normal kalp atış hızı 50’ye kadar inebilir. 

Dikkat: Kalp hızınız sürekli olarak 50’nin altında veya 100’ün üzerinde ise bir kalp doktoruna görünmenizde yarar vardır.

OLASI ÇARPINTI SEBEPLERİ NELERDİR?

Çarpıntının yüzde 35-40’da sebep kalp kaynaklı, yüzde 30–35 psikolojik, kalanlarda (yüzde 10) ise ilaçlar, kafein, guatr hormon fazlalığı, kansızlık sorumlu bulunmuştur. Bunların dışında yüzde 15–20 hastada herhangi bir sebep bulunmamıştır. Özellikle acil servise başvuran hastalarda yüzde 45–50 altta yatan kalp hastalığı tespit edilirken, poliklinikte bu oran yüzde 30’lara düşmektedir.  Olası nedenler:

Kalp çarpıntısı çoğunlukla sinirsel bir durumdur; kişinin ya kalp hastalığı korkusuyla ya da duygusal bozukluklar sonucu, kendi kalp etkinliğiyle aşırı ilgilenmesi sonucu ortaya çıkar.

Anksiyete (iç sıkıntısı), gerginlik ve mutsuzluk sık görülen çarpıntı nedenlerinden biridir. Olağandışı bir stresiniz, üzerinizde duygusal veya fiziksel aşırı bir yük varsa çarpıntı şikâyetiniz olabilir. Gerginliğe bağlı çarpıntılar stres nedeninin ortadan kalkmasıyla kaybolur.

Kafein benzeri maddeler, yoğun stres, içinde adrenaline benzer aktivite olan maddelerin bulunduğu bazı ilaçlarla da kalpte düzensiz atımlar oluşabilmektedir. Özelikle bronş genişletici ilaçların (kronik bronşit ve astım tedavisinde kullanılanlar) kullanımı sırasında çarpıntılar meydana gelebilir. İlaçların devam edip etmeme konusunda doktorunuzla konuşmalısınız.

Çarpıntı şikâyetiniz olduğunda elinizi göğsünüzün üzerine koyarak veya nabzınızı tutarak kalp atışınızı sayın ve düzenli olup olmadığına bakın. Bu bilgiler daha sonra teşhis koymak açısından doktorunuzun çok işine yarayacaktır.

Nabzınızı tuttuğunuzda hem kuvvet hem süre olarak tamamen düzensiz bir atış hissediyorsanız doktora gitmenizde yarar vardır. Atrial Fibrilasyon dediğimiz ritim bozukluğunda tedaviye erken başlamak önemlidir.

Kilosu fazla olan, küçük hareketlerle çarpıntıdan şikâyet edenlerin zayıflamaları halinde çarpıntı şikâyetleri azalabilir.

Çarpıntı bazen vücuttaki başka önemli bir hastalığın bulgusu olarak karşımıza çıkar. Örneğin hipertansiyona bağlı çarpıntılar tansiyonun kontrole alınması ile ortadan kalkar. Hipertiroidi veya hak arasında zehirli guatr olarak bilinen hastalıkta guatr hormonunun kalbi kamçılayıcı etkisine bağlı olarak çarpıntı olur. Kan düşüklüğü olan (anemik) kişilerde kalp, az olan kanı vücuda dağıtabilmek için dakikadaki atış sayısını artırır ve çarpıntıya neden olur.

Kalpten Kaynaklanan Sebepler Nelerdir?

Çarpıntı ile birlikte baş dönmesi, bayılma gibi şikâyetler varsa veya kalbiniz sayamayacağınız kadar hızlı atıyorsa hemen doktora gidilmesi altta yatan bir kalp hastalığını tespit edilebilmesi için çok önemlidir. Bazen ritim yavaşladığı zaman da çarpıntı hissedilir.

Çarpıntıların kalbe bağlı en sık nedenleri iyi karakterli tıp dilinde VEV dediğimiz kalpteki erken atımlardır. Kalpteki erken atımlar normal uyarı sistemi dışında bir odaktan kaynaklanan vurulardır. VEV sıklıkla karşımıza çarpıntı şeklinde gelmekle birlikte nabız esnasında boşluk hissi, bayılma hissi veya göğüs ağrısı şeklinde de gelebilir. Yapılan kalp ultrason (ekokardiyografi) ile yapılan kalp fonksiyonları normal ise tehlikeli bir durum değildir. Verilen tedavi sadece hastanın şikâyetlerini azaltmak amaçlıdır.

Kalbin hızı bir dakika içindeki atım sayısıyla belirlenir. Bu hızın normal değerleri 60 ile 100 arasındadır. Kalbin atım sayısının artarak normal değerlerin üzerine çıkması yani atım sayısının 100’ün üstünde olmasına taşikardi denir. Sigara, alkol, kafein tüketimi, uykusuzluk veya stres taşikardinin oluşmasına neden olan sebeplerin başında gelir. Taşikardisi olan kişiler genellikle çarpıntıdan şikâyet ederler  

Taşikardi herhangi bir hastalığa veya sebebe bağlı olarak ortaya çıkabildiği gibi doğrudan sadece kalple ilgili olarak da ortaya çıkabilir  Vücudun kan ve oksijen gereksiniminin arttığı egzersiz durumunda kalp normal olarak hızlanır. Hatta vücutta yine kan ve oksijen gereksinimini arttıran korku, kansızlık, ateş (Ateşin 1°C artması kalbin dakikadaki hızını 20 artırır), guatr bezinin aşırı çalışması gibi hastalıklar nedeni ile de taşikardi oluşur. Bu çarpıntı sebeplerinde kalpten kaynaklanan bir hastalık yoktur  Vücudun ihtiyacı artmıştır ve kalp hızlı çalıştırmaktadır

Kalpten kaynaklanan ritim bozukluklarını kabaca kalbin kulakçıklarından ve karıncıklarından kaynaklananlar olarak ikiye ayırabiliriz. Kalbin karıncıklarından kaynaklanan ritim bozuklukları (tıp dilinde Ventriküler Taşikardi) daha tehlikelidir ve daha hızlı tedavi gerektirir. Özellikle bu hasta grubunun kalp damar hastalığı veya ciddi kalp yetmezliği mevcuttur. Hızlı tanı konulup damardan ilaçlar ile veya şoklama ile normal ritime döndürülmesi gereklidir.

Kalbin kulakçıklarından kaynaklan Atrial fibrilasyon çarpıntı ile karşımıza sık olarak gelir. Hastalar ritimlerin düzensizliği ile veya nabzın çok hızlı olması ile karşımıza gelebilir. Diğer çarpıntı nedeni ise özellikle gençler de görülebilen nabzın 150-200/ dk arasında olduğu tıp dilinde SVT dediğimiz çarpıntı ataklarıdır.

Çarpıntılara bazen baş dönmesi, göz kararması, hafif terleme, cilt renginin solması, bazen göğüs ağrısı ve sıkışması bile eşlik edebilir. Bu belirtiler kalbinizin geçici bir süre bedeninizin ihtiyacı olan kanı dokulara pompalayamadığına işaret etmektedir. Bu tür bir çarpıntı sorunu ile karşılaştığınızda beklememeli, tıbbi kontrolden geçmeyi ihmal etmemelisiniz. Özellikle çarpıntılarınız sıklaştığında tekrarlayıcı olduğunda süratle doktorunuza gitmelisiniz.